بەپێچەوانەی ئەوەی كە راگەیەنرا، پێناچێ پلانەكەی سەرۆكی ئەمریكا دۆناڵد ترەمپ بۆ دابینكردنی ئاشتی لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست، ببێ بە مایەی ئاشتی ‌و سەقامگیری. هەر دوا بەدوای راگەیاندنی ناوەڕۆكی پلانەكە، پەیوەندیی نێوان فەلەستینییەكان ‌و ئیسرائیلییەكان گرژییەكی زۆری تێكەوت ‌و دەرگاكان بە رووی هەموو ئەگەرێكی خراپدا لەسەر گازی پشت كرانەوە.
هەرچەند پلانەكە زۆرتر لە قازانجی ئیسرائیلییەكاندایە، بەڵام هیچ كات بەقەد ئێستا، ئیسرائیلییەكان نیگەران نین. ئیسرائیلییەكان پەی بەوە دەبەن كە هەوڵێك بۆ سەپاندنی پلانەكە بەسەر فەلەستینییەكاندا هەیە ‌و دەشزانن پلانەكە زێدەڕۆیی لە تەنگەتاوكردنی فەلەستینییەكاندا دەكا تا ئەو رادەیەی كە مافێكی زۆرتر بە ئیسرائیل دەدا. گروپە دیندارەكانی لێ دەرچێ كە زۆر پشت بە گێڕانەوە تەوراتییەكان دەبەستن، گروپە مەدەنی ‌و سكولارەكان پەلهاوێشتنی دەوڵەتی ئیسرائیلیان بەلاوە گرنگ نییە ‌و پشتگیری لە قرتاندنی سێیەكی خاكی فەلەستینییەكان ناكەن. تەنانەت دەستەبژێری سیاسیش لە پلانەكە نیگەرانە.
ئیهود باراك سەرۆك وەزیرانی پێشووتری ئیسرائیل بە نیگەرانییەوە دەڕوانێتە هەڵسوكەوتی حكومەتەكەی نەتنیاهۆ ‌و لە لێدوانێكدا پێیوایە دەستگرتن بەسەر دۆڵەكانی رووباری ئوردون بەشێوەیەكی فەرمی ‌و تاكلایەنە «هەڵەیە».
بە هەمان پێودانگ، ئیهود ئۆلمەرت، یەكێكی تر لە سەرۆك وەزیرانی پێشووی ئیسرائیل، پشتگیریی پلانەكەی ترەمپ ناكات. كەناڵی 12ی ئیسرائیل لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكردووە كە ئۆلمەرت لە ساڵی 2008دا لە هەوڵی ئەوەدا بوو كە لەگەڵ سەرۆكی فەلەستین مەحمود عەباس بگا بە رێكەوتن ‌و هەردووكیان لەم بارەیەوە هەنگاوی باشیان بۆ پێشەوە هەڵهێنابوو، بەڵام تۆمەتباركردنی ئۆلمەرت ‌و دادگاییكردنی بە تۆمەتی گەندەڵی، هەوڵەكەی لەباربرد.
راپۆرتی كەناڵەكە بە گێڕانەوەی سەرگوزشتەی دانوستانەكانی ئۆلمەرت ‌و عەباس، ویستویەتی ئەو پەیامە بگەیەنێ كە رێكەوتنی فەلەستینییەكان ‌و ئیسرائیل شتێكی مەحاڵ نییە، وەك نەتنیاهۆ ‌و راستڕەوەكان دەیڵێن.
ئۆلمەرت بەنیازە لەم بارەیەوە كۆنفرەنسێكی رۆژنامەوانی ببەستێ ‌و هەڵوێستی خۆی دژی پلانەكەی ترەمپ رابگەیەنێ ‌و رەنگە كۆنفرەنسەكە بە بەشداریی مەحمود عەباس بكرێ.
مەسەلەی ئەوەی كە پلانەكە دەرفەتێكی گونجاو بۆ ئاشتی ‌و سەقامگیری ناڕەخسێنێ، زۆر لایەنگری هەیە، لەوانە سەرۆكی پێشووتری ئەمریكا جیمی كارتەر كە پێیوایە پلانەكە جگە لەوەی لەگەڵ یاسای نێودەوڵەتی وێك نایەتەوە، ئەگەری ئاشتی كەم دەكاتەوە.
هەرچەند پلانەكە باس لە پێكهێنانی دەوڵەت بۆ فەلەستینییەكان دەكات، بەڵام پلانەكە، بە كردەوە، دەوڵەتۆكەیەكی پووكاو و بێ سەروەری ‌و بێ سوپا ‌و پچڕ پچڕ پێشكەش بە فەلەستینییەكان دەكات. پلانەكە كایەی ئاسمانی لە دەوڵەتەكە دادەماڵێ ‌و زەوییەكەی دەكاتە چەند پارچەیەك، ئەو پارچانەش بە پرد ‌و تونێل پێكەوە دەبەسترێنەوە. هەروەها سێ یەكی خاكەكەی لێ دەقرتێنێ ‌و وای لێ دەكا لە هەموو لایەكەوە بە دەوڵەتی ئیسرائیل دەورە درابێ، تەنانەت بۆ پەیوەندیی زەمینی لەگەڵ ئوردون، دوو رێگای بۆ هێشتۆتەوە كە هەردووكیان بە خاكی ژێر دەسەڵاتی ئیسرائیلدا تێدەپەڕن.
لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی، زۆربەی دەوڵەتانی ناوچەكە و یەكێتیی ئەوروپا پشتگیریی پلانەكە ناكەن.
پلانەكە بە ئاشكرا لەگەڵ بڕیارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان ناگونجێ. نەتەوە یەكگرتووەكان ناوچە فەلەستینییەكان بە «داگیركراو» دادەنێ ‌و لە ساڵی 1967ەوە داوای كشانەوەی ئیسرائیل دەكات. پلانەكە دان بە سنووری ساڵی 1967دا نانێ، كە ئەمەش لاوازترین خاڵی پلانەكەیە.
لایەنگرانی پلانەكە زۆرتر ئومێد لەسەر بەشە ئابوورییەكەی پلانەكە هەڵدەچنن كە گوایە دەبێتە مایەی ئاوەدانیی ناوچە فەلەستینییەكان ‌و نیشتەجێكردنی ئاوارە فەلەستینییەكان بە یەكجارەكی لە ئوردون ‌و میسر، بەڵام تەنانەت ئەم بەشەش، لێی رانابینرێ دەستەبەری سەركەوتنی پلانەكە بكا. ئەوەی كە جیهانی رۆژئاوا هێشتا بە چاكی لێی تێنەگەیشتووە، ئەوەیە كە لە رۆژهەڵاتدا، بەپێچەوانەی هەموو شوێنێكی جیهانەوە، سیاسەت لە پێش ئابوورییە. لە رۆژهەڵاتدا هێشتا ئەو ژینگەیە نییە كە تێیدا ئابووری رێنمایی سیاسەت دەكات. بۆیە هەر پلانێك پێچەوانەی ئەم نەریتە بێ، لە رۆژهەڵاتدا سەر ناگرێ.
لانی كەم تا ئێستا دوو ئاماژە هەن كە نیشانی دەدەن، تەنانەت دانەرانی پلانەكەش، دوودڵن لە پێشبینی كردنی ئەنجامێكی باش. ئاماژەی یەكەم ئەوەیە كە پلانەكە ئومێدی لەسەر ئەوە هەڵچنیوە كە لە ماوەی چوار ساڵی داهاتوودا، گۆڕان لە بیركردنەوەی فەلەستینییەكاندا روو بدا. ئاماژەی دووەم ئەوەیە كە جارید كۆشنەر، دەڵاڵی پلانەكە ‌و زاوای ترەمپ، لەم دواییەدا زۆر هێرشی كردە سەر فەلەستینییەكان ‌و بەوە تۆمەتباری كردن كە «كڵۆڵن لە بەستنی گرێبەستەكاندا».
پلانەكە لە هۆیە مێژوویی ‌و ئایینییەكانی ململانێی عەرەب-ئیسرائیل تێناگا ‌و زۆر بە ساویلكەیی بە سەریاندا باز دەدا. ئەمەش كەموكوڕییەكی پلانەكەیە. لەلایەكی ترەوە، ئیدارەی ترەمپ نازانێ لە ماوەی بیست ساڵی رابردوودا گۆڕانێكی گەورە بەسەر بیركردنەوەی ئیسرائیلییەكاندا هاتووە ‌و بە بەراورد لەگەڵ جاران، ئیسرائیلییەكان لێبوردەتر ‌و كراوەترن ‌و بە شورەیی دەزانن دەوڵەتەكەیان دەست بەسەر خاكی گەلێكی دراوسێدا بگرێ. ئیسرائیلییەكان دەزانن هیچ سەرۆكێكی ئەمریكا بەقەد ترەمپ پشتگیریی ئیسرائیلی نەكردووە، بەڵام ئەوەش دەزانن كە رۆڵی ئەمریكا لە ناوچەكەدا بەرەو كزی دەچێ ‌و زلهێزی تر خۆیان بۆ پڕكردنەوەی بۆشاییەكە ئامادە كردووە، بۆیە هەوڵ دەدەن بەشێوەیەكی سەنگینتر ‌و میانڕەوتر سەیری ئایندە ‌و بەرژەوەندییەكان لە ناوچەكەدا بكەن ‌و ئومێدی ئاشتییەكی سەقامگیر لەگەڵ دراوسێكانیان بخوازن.