سێ وێستگەی رووداوی دەرەكی بەنموونە دەهێنمەوە كە ئاستی تێگەیشتن‌و مامەڵەی كورد، كوردی گۆشەی سێیەم دەڵێم، رووندەكەنەوە كە بەداخەوە تێگەیشتنێكی زۆر رووكەشانە بووەو لە قوڵاییەوە مامەڵەی نەكردووە. ئەمەش ئەو مەترسییە قوتدەكاتەوە كە رەنگە لە وێستگەی تریشدا هەر وا بكەین. كە وا بكەین مانای وایە ئەمجارەش ئەم دۆخە تازەیەی عیراق كاریگەری نەرێنیمان تێدەكات‌و ناتوانین دەستپێشخەر بین‌و بەجۆرێك ئاڕاستەی بكەین كاریگەرییەكە لە قازانجی كورد بكەوێتەوە. بەڵام دیسانەوە دەبێ بڵێین كامە بەشی كوردو قازانجەكە چییە؟
بەداخەوە ئێمە یەك رەهەندی مژدەبەری خۆشی رەچاو دەكەین لەهەموو دەرفەتێكدا بۆیە لێمان دەبێتە هەڕەشە‌و بە خراپ قڵپ دەبێتەوە بەسەرماندا.
خوێنەرانی ئەدەبیاتی كوردی لەنەوەی رووناكبیرانی كۆتایی حەفتا لەبیریانە كە د.كەمال مەزهەر ئەحمەد مێژوونووسی گەورەمان لە(دور الكورد فی پورە العشرین) باسی ئەوە دەكات كە كاریگەری شۆڕشی ئۆكتۆبەری ساڵی 1917 گەیشتبووە كوردستانیش‌و راپۆرتی ئینگلیزەكان نووسیویانە كەسانێك هەن لەكوردستانیش پێیان دەگوترێ بەلشەفی. بەڵام لەوە بترازێ ناشپرسین ئێ كاریگەری ئەمە لەسەر كوردستان چی بوو، بە چاك‌و خراپ؟ لێرە مەبەست خراپ‌و باش بیرۆكەی بەلشەفی نییە بە قەدەر ئەوەی پرسیار بكەین داخۆ كاریگەربوون بە رووداوو دەنگ‌و باسی قەومانی مەمالیكی دوور‌و نزیك بەسە بۆ ئەوەی ئێمە كارا‌و كاریگەر بین‌و هەلومەرجی قەومانی دەرەوە بۆ خۆمان بقۆزینەوە؟
وانەكانی مێژوو پێمان دەڵێن ئەوە تورك‌و عەجەم‌و عەرەب بوون لەگەڵ شۆڕشی ئۆكتۆبەر بەرخودی چاك‌و خراپیان كرد‌و نامەیەكی گەیشتوو یان نەگەیشتووی شێخی نەمر بەدەست هاوڕێ لینین نابێتە وێستگەیەكی كاریگەر‌و رووداو خوڵقێن ئەگەر كوردەكە‌و كوردستانەكەی هەموو رەهەندەكانی رووداوەكان لێكنەداتەوە. هاتنی دەماودەمی دەنگوباسی ئۆكتۆبەر‌و بەلشەفییەكان بەس نییە بۆ بەلشەفی بوون یان نەبوون. هاتنی راستەوخۆی هەواڵ‌و راپۆرت‌و پەخشی راستەوخۆی بەسەرهاتەكانیش لە زەمانی تەكنۆلۆژیادا ئەویش بەس نییە بۆ كاردانەوەی بەسوود‌و وەرگۆڕانی رووداوە دەرەكییەكان بەقازانجی (ناوخۆیی)‌و بازدان دروستكردن لە یاری شەترەنجەكە، یان یاری دامە بۆ كورد.
وێستگەی یەكەم: بەهاری عەرەبی لە تونس‌و میسرەوە بۆ كوردستان هات. لە حەڤدەی شوبات‌و رۆژانی دوایی وەكو دەڵێن، قسە لەسەر مافی خۆپیشاندان نییە كە هەر عەیبە مرۆڤێكی سەردەم بوێربێت‌و بڵێت كەس ئەو مافەی نییە. بەڵكو لێرە قسە لەسەر خوێندنەوەی پەیامەكەیە.
ئایا بەهاری عەرەبی كە لەدونیای عەرەبدا هەڵیكرد هەر ئەوە پەیامەكەی بوو؟ ئایا پەیامی ئەوەشی نییە ریزێك رژێمی عەرەبی كە هاوكاری رژێمە عروبییە سوننیەكەی بەعس بوون كەوتوونە غەرغەرە‌و وا یەك بە یەكی مەنزومەی عەرەبی كە لە دوای ئەنفال هەموویان حاشایان لە سیاسەتی سەدام دەكرد لە كورد كوشتن و ئێستا وا لە ناو دەچن؟ ئایا بەهاری عەرەبی هەر ئەو وێنایەی بۆ دەكرێت كە دەسەڵاتێك دەڕوخێ‌و گەرەكە هی كوردستانیش بڕوخێ؟ چونكە وەك دەڵێن پۆلیس هەر پۆلیسە لە بەغدا بێت یان لەپشدەر.
ئەی بەرهەمی بەهاری عەرەبی لە سوریا‌و لیبیا‌و سەحرای سینا داعشی نەهێنا؟ كە دوایی داعش تا بناگوێی كوردستان هات‌و بووە پاكانەی دروستكردنی حەشدی شەعبیش.
یانی بەهاری عەرەبی هەر دیاردە جوانەكانی ناڕەزایی گۆڕەپانی تەحریر بوو؟ وابوو تەنانەت بەشێوەیەكی كۆمیدی دەستكاری گوتەزاكەی ماركسیش كرا كە دەیووت مێژوو دووبارە نابێتەوە مەگەر بەشێوەیەكی كۆمیدی نەبێت. كەچی لەكوردستان جوگرافیا دەستكاری كراو گۆڕەپانی تەحریر گواسترایەوە بەر دەركی سەرای سلێمانی. ئینجا بەو رەمزیەتەی بەرخودان‌و بەرەنگاری داگیركەری عەرەبی‌و عیراقی ئینگلیزییەوە بەردەركی سەرا كرایە (سەرای ئازادی)
بۆچی سەرای خۆمان رەمزی ئازادی نەبوو تا تەعریبی جوڵانەوەكانی خۆمان بكەین؟
ئەم كورتەیە بۆ پەندی مێژووە، دەنا هەردوو بەرە شتی زۆریان گوت لەسەر ئەو دەورانە.
وێستگەی دووەم: پەرەسەندنەكانی بەهاری عەرەبی دەرفەتێكی دا بە كوردی رۆژئاڤا كە سێ كانتۆن پێكبهێنن كەچی لە باشوور سیاسەتی كوردی دابەش بوو لەنێوان بەرپەرچدانەوە‌و سەنگەربەندی و گوشار خستنە سەر رۆژئاڤا لەلایەك‌و ستایش یان بەكارهێنانی مۆدیلی شۆڕشگێڕی رۆژئاڤا بۆ توانج لێدان لەمۆدیلی باشوور كە مۆدیلێكە رەگەزەكانی حوكمڕانی دوای دوو دەیە گرفتارە‌و ئیلتیزاماتی دەوڵەتداریشی لەگەڵ عیراق‌و دەرو دراوسێ هەیە‌و جیاوازە لەمۆدیلی گەنجانەو تازە سەرهەڵداوی كانتۆنەكان. گفتوگۆی بێزەنتی هەر لە بەراورددا مایەوە‌و نەچووە قۆناغی دروستكردنی تەكامول بۆ چارەسەركردنی كەموكوڕییەكانی هەردوو مۆدیل‌و پشتیوانیكردنی توخمە بەهێزەكانیان، بۆ قازانجی هەردوولا وەك دوو ئەزموونی كوردستانیی.
سێیەم وێستگە: وێستگەی ریفراندۆم كە لەجیاتی ئەوەی ناكۆكی لەسەر ریفراندۆم بكەینە دەرفەتی گفتوگۆ لەسەر چییەتی مەسەلەی كوردستان‌و دواڕۆژی وڵاتەكەمان، كردمانە وێستگەی تەكفیری دووسەرە لەنێوان نەخێر‌و بەخێردا. نووسەران و كارەكتەرانی سیاسیمان تەكفیر، یاخود تەخوین كرد. جا ئەگەر ساتەوەختی دەنگدانی ریفراندۆم كارتی بەردەستمان بەڵێ‌و نەخێر بێت، خۆ مینبەرەكانی گفتوگۆ‌و سەكۆكانی رەسمی‌و ناڕەسمی حزبەكان‌و حكومەت‌و پەرلەمان‌و دانوستاندن رێگای سێیەمی هەبوو كە بە گفتوگۆ گەڵاڵەی رێگای مامناوەندی بكەین و ئەدەبیاتی پەیپەری سیاسیشمان دەوڵەمەند بكەین.
هەمان ئەم سێ وێستگەیە بە هەموو زام‌و برینەكانی قۆناغی پێشووەوە نەریت‌و عادەتی خۆی وا خەریكە دەگوازێتەوە بۆ مامەڵە كردن لەگەڵ رەوشی باشووری عیراق‌و پرسیارەكە نابێتەوە ئەوەی ئێمە بپرسین چۆن ئەم دۆخەی عیراق بقۆزینەوە بۆ رێكخستنەوەی ماڵی كورد‌و خۆئامادەكردن بۆ هەڵسانەوەی سیاسەتی كوردی بەڕەسمی‌و ناڕەسمییەوە بەرامبەر بە سیاسەتی بەغدا‌و زۆرینەی شیعە كە لە فۆبیای ریفراندۆمەوە تۆڵە لە لاوازی كورد دەكاتەوە؟
پرسیار نابێتە پرسیاری ئەوەی چۆن لەدانوستاندا بە بەغدا بڵێین بودجە‌و مووچە‌و لائیحەی مافەكانمان كوا؟، پرسیار هەر ئەو پرسیارە ڕووكەش و راستەوخۆ‌و ئاسانەیە كە چۆن لێرەش وا بكەین سڵاو لە برایانی جنوب بكەین؟ بەڵام كەس ناپرسێ جنوب سڵاوی كرد كە خورماتوو پێشێل كرا؟ كە هەرێم بێ مووچە كراو ریفراندۆمی كوردستان كرایە دەرفەت بۆ پوكانەوەی كوردستانی دەستووری و ڕەنگە دۆخی عیراق سەربكێشێ بۆ گۆڕینی دەستوور، كە لە بەشی سێیەمدا وردتری دەكەینەوە.
پرسیار نابێتە ئەوەی وا جنوب دژی حكومەتە كە حكومەتێكی باكگراوندی ئیسلامیی شیعەیە‌و ئۆپۆزسیۆنەكەی مەیلی عەلمانییە‌و رەنگە ئەو تێبینییەش بڵێم هی ئێرە ئۆپۆزسیۆنەكەی ئیسلامییە‌و حكومەتەكەی دواهەناسەی عەلمانیەت دەدات لەناوچەیەكدا ئیسلامیی سیاسی دەخوازێت و بە نەتەوەخوازیش بڵێ جاهیلیەتە‌و بۆگەنە، وەك بڵێی مەزهەبێتی، باشتر‌و دیموكراسی ترە!.
لێرە لێكدانەوە وایە، جنوب دژی حكومەتە‌و دەبێ لێرەش دژی حكومەت بین، بەڵام خۆی لە جیاوازییەكی تر نەبان دەكات. لێرە دەسەڵاتی كوردی وەك خەڵكی جنوب عەلمانییە‌و تەیفی سەرەكی كوردیش وەك دەسەڵاتی بەغدای شیعە ئیسلامییە. جا با لە مەزهەبدا جیابن.
لێرە پرسەكە لە گۆشەنیگای ململانێی ناوخۆیی نێوان دوو ئیدارە‌و سێ ئیدارە‌و ململانێی لۆكاڵییەوە سەیر دەكرێت. لەباشووری عیراقیش دەست‌و پەنجەی ئیقلیمی‌و نێودەوڵەتیی تێدایە.
دەبێت لەم ئاستەدا بڵێین تكایە لێكدانەوەكان با رەش‌و سپی نەبن و ئەمەش پەیامێكە بۆ هەموومان، بۆ هەموو ئاڕاستە و گۆشەنیگاكانمان.
لەبەشی سێیەمدا مەسەلەی كورد لە كوێیە؟، دەستوور هەڕەشەی لەسەرە؟.