دوا جار قۆناغی دیپلۆماسی و ھەوڵی روونەدانی جەنگ شکستی خوارد و زلهێزەکانی جیهان سەرەڕای ئامادەییان لەسەر ھێڵی دانوستان، نەیانتوانی جەنگ لە نێوان روسیا و ئۆکرانیا دوور بخەنەوە.
خۆرئاوا و ناتۆ لەوە لاوازتر بوون ھەڕەشەکانیان بەر بە داگیرکاری روسیا بگرێت.
بیانووی روسیا بۆ دورخستنەوەی مەترسییەکان بوو لەسەر ئەمنی ستراتیژی خۆی، لە کاتێکدا ئۆکرانیا وەک ھێزێک کە تەمسیلی وڵاتانی خۆرئاوایی دەکرد و لە گەرمە و سات و سەودادا بوو بۆ بوون بە ئەندامی ناتۆ.
بەر لە دەستپێکی جەنگ، ئۆکرانیا وایدەزانی ھەڕەشەکانی دۆستەکانی، دەتوانێت روسیا رابگرێ و ھەنگاوی داگیرکاری نەنەنێت.
بۆ ھەموو لایەک روون بوو کە جیاوازی باڵانسی ھێزی روسیاو ئۆکرانیا چەندە زۆرە و هاوسەنگ نییە، بەدەر لە لێکدانەوە بابەتییەکان بۆ جەنگ و بەردەوامیی فراوانخوازی زلھێزەکان، بەڵام چەند فاکتەر و پاڵنەرێکی خۆیی و بابەتی ھەیە کە دەتوانن رۆڵی کاریگەر ببینن لەسەر ئاراستەی رووداوەکان.
سەرکردەکانی جیهان لە مێژوودا بە ھەردوو دیوی باش و خراپ رۆڵیان لە جەنگ و ئاشتیدا هەبووە، بەڵام لەمەی روسیا و ئۆکرانیادا، سیاسەتی ژیرانە لەبەرەی ئۆکرانیاوە نەبوو، ئەمەش پاساو نییە بۆ روسیا، کە بەردەوامە لە فراوانخوازیی و بەھێزکردنی قوڵایی ئەمنی ستراتیژی خۆی، بەڵام بەدەر لەوانە هیچ کات سەرکردە و حزبەکان سەربەخۆ نین و رەوتی بیرکردنەوە و بڕیاڕ لەژێر ھەژموونی ھێزەکانی دەرەوەی ئیرادەی نیشتمانییە، بەکورتییەکەی ئەوان دەبنە رۆبۆت.
نمونەی رابردوو زۆرن دەیسەلمێنن ئەم کارەکتەرە کۆنترایانە چۆن ماڵوێرانی بەرھەم دەھێنن و دواجار پاساوی بە تەنھا مانەوە و دەستبڕینی نێودەوڵەتی پەردەپۆشی ھەڵەکانیان دەکەن.
پیادەکردنی ھەڵە و سیاسەتی ماڵوێرانییان لە دەرەوەی بازنەی ئیرادەی خۆیانە، ھەر بۆیە خۆ بە پاڵەوان کردن و دەرکەوتنیان لەچەند گرتەیەکی ڤدێویی و فۆتۆدا دیمەنە گەورەکە ناشارێتەوە کە جەنگە ماڵوێرانکەرەکەیە.
بۆ ئۆکرانیا کە لەناو حەساری روسیادایە و نەیاری پلە یەکی ناتۆیە، بانگەشەی بوونە ئەندامی ناتۆ چ مانایەک دەبەخشێت؟ جگە لە چەندین بیانووی مێژوویی و سیاسیی و ئابووری و تەنانەت مەزھەبیش هەیە بۆ روسیا.
رەنگە لە کوردستانیش لە رابردودا نموونەی لەیەکچوو بە جیاوازیی کات و شوێن پەیڕەوی ئەم سیاسەتە ھەڵانە کرابێت، بەڵام لەم جۆرە ململانێیانەدا ئازایەتی لە دوورخستنەوەی جەنگدایە.
ئێستا پێوەرەکان جەنگ سەرلەبەری گۆڕاوە و یەکلاکردنەوەی باڵانسی ھێز و تەکنەلۆژیای سەربازیی نوێ کەفیلە بۆ ئەو مەبەستە و روسیاش بە ئۆکرانیا بەراورد ناکرێت، شەڕی بەرگریی کۆڵان بە کۆڵان نە باوی ماوە و نە ئەنجامیشی دەبێت.
ژیریی سیاسی و ئیدارەدانی دیبلۆماسی پراگماتیکیانە، باشترین رێگەی دوورخستنەوەی جەنگە بەسەر خاک و خەڵکەوە.
بەداخەوە دەسەڵاتدارێتی ئۆکرانیا نەیتوانی ئەو فۆرمە لە سیاسەت پەیڕەو بکات، ئەمانە و چەندین ھۆکاریی تر هەن بۆ هەڵگیرسانی ئەو جەنگە ماڵوێرانکەرەی کە بەسەر ئۆکرانییەکاندا ھاتووە و ئاسۆی نزیکیش بۆ کۆتایی ھاتنی هێشتا نادیارە.