پڕۆسەیەک کە لەتوانایدایە داتای ورد و رێکخراوی تاک بەتاکی کۆمەڵ لە سەرجەم بوار و سێکتەرە جیاوازەکاندا کۆبکاتەوە و لەپێناوی بونیادنانی ژێرخانێکی ئابووریی بەهێزدا تەوزیفی بکاتەوە، سەرژمێریی گشتیی دانیشتوانە.

نەتەوە یەکگرتووەکان وەک پڕۆسەیەکی گرنگ و چارەنووسساز لێی روانیوە و هەمیشەش جەخت لە بەڕێوەچوونی دەکاتەوە، ساڵانەش ئاماری جیاوازی وڵاتان لە رێی بڵاوکراوەی تایبەتمەند بەو بوارەش پەخش و بڵاودەکاتەوە.

بەپێی ئەو نەخشەڕێگەیەش بێت کە وەزارەتی پلاندانانی عیراق دایناوە، لە ساڵی ئاییندەدا ئەو پڕۆسەیە بە شێوەی ئەلیکترۆنی لە عیراقدا بەڕێوەدەچێت، بۆ ئەم مەبەستەش لە هەندێک پارێزگادا ئەزموونکردنی پڕۆسەکە دەستی پێکراوە و بودجەی تایبەت و توانا لۆجستی و مرۆییەکانیشی لە پێناوی سەرخستنیدا بۆ پێشنیازکراوە.

بۆ بیرهێنانەوە، لەساڵی 1997 رژێمی بەعس ئەو سەرژمێرییەی کردووە، بەڵام بەهۆی هەڵاوێردکردنی پارێزگاکانی هەرێمی کوردستان و چەند گرفتێکی تری سیاسی، پڕۆسەکە نەیتوانی ژمارەیەکی راست و دروستی گشتگیر بە دەستبێنێت، و لە دوای پڕۆسەی ئازادیی عیراقیشەوە تا ئەمڕۆ چەندین جار هەوڵدراوە سەرژمێریی بکرێت، بەڵام هەرجارەی بە بیانوویەک حکومەتی فیدراڵ خۆی لێ دزیوەتەوە، بۆیە تا ئەمڕۆش لە تۆماری ئامارە نێودەوڵەتییەکاندا، هەر سەرژمێرییەکەی ساڵی 1987 وەک بنەما وەرگیراوە و هەموو ساڵێکیش بە نزیککراوەیی لەسەر ئەو بنەمایە ئامارێکی مەزەندەکراو دەخرێتەڕوو.

بە بۆچوونی ئێمە، ئەوەی هۆکاری سەرەکییە لە سڕکردنی هەنگاوەکانی سەرژمێریی لە عیراقدا، گۆڕینی باڵانسە و رەهەندێکی سیاسی و هاوکات ترسێکی نەتەوەییشی لە پشتە بە سوننە و شیعەوە لە یەکلایی بوونەوەی چارەنووسی ئەو ناوچانەی کە وابەستەی مادەی 140ـی دەستوورن، ترس دایگرتوون و نایانەوێت ئەو پڕۆسەیە بە هیچ شێوەیەک بکرێت، پڕۆسەیەک بەو قەوارەیە و لەبەر گرنگییەکەی بۆ پیادەکردنی عورفێکی نێودەوڵەتی کە هەر 10 ساڵ جارێک پێویستە بکرێت، بێگومان بۆ دانانی نەخشەڕێگەی پەرەپێدان و چاودێریی لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاریی و یەکسان دابەشکردنی داهات، بایەخێکی فرە ئاراستەی ئەرێنی بۆ دەوڵەت هەیە و سەلمێنەرێکی رەسمی زۆر باشیشە بۆ بەدەستهێنانی داتای راستەقینە لە دیاریکردنی رووکاری دیمۆگرافی و جیاوازیی پێکهاتە و ئاراستە ئایینیەکان و پێشخستنی نەشونمای لایەنەکانی ئابووری و کۆمەڵایەتی و کەلتوری، هەروەها هەڵسەنگاندنی دروستی ئاستی ژیان و گوزەرانی دانیشتوان و پێویستییەکانیشیان.

خۆ ئەگەر بڕیار بێت ساڵی ئاییندە و بە دیاریکراوی لە نۆڤەمبەردا ئەو پڕۆسەیە بەڕێوەببرێت، بێگومان پێویستی بە چاودێرییەکی توندی نێودەوڵەتی و پیادەکردنی ئەدای وردی هونەریی و هەماهەنگی تەواوی دامودەزگا فیدراڵییەکان و حکومەتە خۆجێییەکان هەیە، تا هەموان وەک تیمێک کار بۆ کۆکردنەوەی ئامارێکی تەندروست و بێ کەموکووڕی بکەن.

زۆر گرنگە سەرکردایەتی سیاسی کورد لە رێگەی نوێنەرانییەوە لەناو حکومەت و ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراقیشدا پێش هەر هەنگاوێکی دیکە کاری جدی لەسەر بەڕێوەچوونی سەرژمێریی بکەن و بە هەموو سەنگ و توانایانەوە لە سەروەختی دانوستانی پێکهێنانی کابینەی نوێدا کە هێشتا دیار نییە کەی دەبێت، بیکەنە پێشمەرج و ئەولەویەتی دانوستان لەگەڵ لایەنە عیراقییەکاندا لە کارنامەی کابینەی داهاتوو بیچەسپێنن.

لەئاستی نێوخۆشدا لایەنە سیاسییەکان ئەگەر بۆ هەڵبژاردنیش تەبا و یەکڕیز نەبن، لانیکەم بۆ کردنی ئەو پڕۆسە گرنگە، بەیەک ئاراستەدا هەنگاوەکانیان یەکبخەن و لە رێگەی وەزارەتی پلاندانی حکومەتی هەرێمەوە، هەماهەنگییەکانی هەرێم لەگەڵ حکومەتی فیدراڵ ئەکتیڤتر بکەن و بە پلانێکی تۆکمە و وردەوە لە هەوڵی چارەسەرکردنی ئەو گرفتانەدا بن کە پەیوەستن بە وردەکاریی ئەو فۆڕمەی لە سەرژمێریدا پشتی پێ دەبەسترێت، هەرچی زووشە دەبێت بۆ ئاساییکردنەوەی دۆخی ئەمنی و ئیداریی ناوچەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم پەلە بکرێت، تا ئەو پڕۆسەیە وەک بەڵگەیەکی ستراتیژیی یاسایی و ئیداریی، جێی خۆی بگرێت و بۆ چارەسەرکردنی زۆر پرسی دەستووریی پەیوەست بە خاک و نەتەوە و شایستە داراییەکان سوودی زۆر و زەوەندی لێ بچنرێتەوە.