ئەوکاتانەی کە کۆبوونەوەی هێزەکانی ئۆپۆزسیونی عیراق لە هەولێر و سلێمانی دەبەستران، بۆ ئێمە وەک کورد ئەوپەڕی شانازی بوو کە توانیومانە ئەم پارچەیە بە رزگارکراوی لە ژێر دەستی رژێمی بەعسدا بهێڵینەوە و پارێزگاریی لێبکەین. ئەو هێز و لایەنانەش زۆریان خێزان و خزمیان هێنابوو لە شارەکانی هەرێم نیشتەجێیان کردبوون، چونکە دەیانبزانی کە ئاسایشیان پارێزراوە، ئەمە رۆڵی هەبوو لە نزیککردنەوەی ئێمە و ئەوان.
لەدوای نەمانی رژێمی بەعس ئیتر هەرێمی کوردستان و باقی شارەکانی دیکەی عیراق وەک یەکیان لێهات و ئەوەی لە شارێکی هەرێم رێکدەخرا لە کۆنفرانس و کۆنگرە و کۆبوونەوە، دەتوانرا لە شارەکانی دیکەش رێکبخرێت.
ئێمە وەک هەرێم لەدوای دانانی دەستووری عیراق و ناساندنی هەرێم وەک فیدڕاڵ لەگەڵ عیراق، ئیتر دەبوا ژیرانە مامەڵە لەگەڵ بەڕێوەبردنی ئەو سیستمە بکەین، کەوابوو چیدی هەرێم جێگەی بەستنی کۆڕ و کۆبوونەوەکانی پێچەوانەی سیاسەتی عیراق نییە.
چوار ساڵ بەرلە ئێستا بە بڕیاری ریفراندۆم کردن کە لەلایەن سەرۆکی ئەوسای هەرێمەوە پێداگریی لەسەرکرا و سەپێندرا، دۆخی سیاسی و هەژموونی جوگرافی هەرێم کەوتە پاشەکشە و ژێر مەترسییەوە، کە تائێستاش بەدەست چاککردنەوە و راستکردنەوەیەوە دەناڵێنین، ئەگەرچی هەر زوو دوای تەواوبوونی ریفراندوم خێرا هەر لای سەرۆکی هەرێمەوە سڕکرا و دواخرا بۆ کاتی نادیار، ئەمە جگە لە پەشیمانبوونەوە لەو لێدوانانەی کە پێشتر ئاگریان دەکردەوە و نەک تەنها باسیان لە دەوڵەتی سەربەخۆ دەکرد، بەڵکو ئیسرائیلیان کردە نزیکترین دۆستی داهاتوومان و یەکەم پشتگیریی دەوڵەتە نادیارەکە.
ئەوانەی لە هەرێم دروشمی ریفراندۆمی بەڵی بۆ سەربەخۆیی و ئاڵای کوردستان و ئیسرائیلیان پێکەوە گرێدا و لە هەندێ لە شارەکانی هەرێم ڤیدیویان پێیوە بڵاوکردەوە، لەگەڵ هەمان ئەو دیاردەیە لە تەلئەبیب و قودس، نارێکخراو نەبوون و دەستێکی مەدروسیان لە پشتەوەبوو، بۆیە دەکرێت ئەمەش هۆکارێک بووبێت بۆ هاندانی زۆربەی وڵاتانی درواسێ و ناوچەکە سەرەڕای حزب و لایەنە عیراقییەکان بەهەردوو مەزهەبی شیعە و سوننەوە تا لە دژی ریفراندۆم بوەستنەوە.
لەم چەند رۆژەی رابردوودا کە لە ماوەی بانگەشەی هەڵبژاردنداین، بێ زانیاری پێشوەخت نزیکەی 350 کەسایەتی عیراقی لە هەولێر لەژێر چەتری رێکخراوی سەحوەی عیراق کۆدەکرێنەوە، ئەگەر ئەم کۆبوونەوەیە لەپێناوی زیاتر لەیەکتر نزیک بوونەوەی پێکهاتەکانی عیراق و چاندنی تۆوی ئاشتی و برایەتی بووە، ئەی بۆچی شوێنی سیاسییەکانی عیراقی تێدا نەبوو کە هەر ئەوان دەتوانن هەنگاوی لەو چەشنە بنێن بە چاک یان خراپ؟
ئەگەر ئەم خڕبوونەوەیە تەنها بۆ ئەوانە نەبووە کە پارتی خۆی ویستویەتی بیانکاتە هەوێنی دەنگدان و بانگەشە بۆ خۆیان، ئەی بۆچی حزب و لایەنەکانی دیکەی کوردستان تێیدا بەشدار نەبوون بەرەسمی؟
دەکرێت دوو لێکدانەوە هەبێت بۆ ئەو کۆبوونەوەیەی کە تێیدا داواکرا لە عیراق لەگەڵ ئیسرائیل پەیوەندی ئاسایی دروست بکات، یەکەمیان پارتی رێکی خستبێت تا لەوێوە کاربکاتە سەر هەموو ئەو کەسایەتییە عەرەبانە کە زۆریان سەرۆک عەشیرەتەکان بوون لەناو سەحوەی عیراقدا و ئامادەیان بکات بۆئەوەی دەنگدەر بۆ کاندیدەکانیان کۆبکەنەوە لە نەینەوا و تکریت، چونکە پێشتر ئاماژەیان بەوە داوە بەهیوان چەند کورسییەکی ئەوان بەدەست بێنن.
دووەمیان دەکرێت ئەوە بێت کە لەم کەین و بەینەدا کە پارتی خەریکی ئەمە بووە دەستێکی دیکەی دژ بەو ئەگەری یەکەمە هاتبێتە ناو مەسەلەکەوە و بە زیادکردنی ئەو بڕگەیە سەبارەت بە ئیسرائیل، کۆبوونەوەکەی شێواندبێت و پلانەکەی پارتیشی هەڵوەشاندبێتەوە.
خڕبوونەوەی ژێر بەژێری لەوچەشنە خزمەت بە پەیوەندییەکانی نێوان پێکهاتەکانی عیراق ناکات بەتایبەت هەردوو نەتەوەی کورد و عەرەب، بەڵام رەنگە تەنها لەو روانگەیەوە باش بێت کە پارتی بەم کارەی کە مۆڵەتی داوە بە بەستنی خڕبوونەوەیەکی وەها، زۆرێک لەو دەنگدەرانەی لەدەست دابێت کە هیوای لەسەر هەڵچنی بوو، دەنا هیچ سوودێکی دیکەی تێدا نەبووە و نییە بۆ کورد و هەرێم، لەکاتێکدا ئێمە لە کێشەی گەورەداین لەگەڵ بەغدا ئەویش نەمانی متمانەیە، بۆیە رێکەوتنەکان جێبەجێ ناکرێن، پێشتریش بیستوومانە کە دەڵێت: «ئەگەر پێمان چاک نەکرێت، خۆ پێمان تێکدەدرێت!».