لە شەقامی سەهۆڵەكە كچ و كوڕێكی لاو لە بەردەم كۆمەڵێك گەنجدا بە مۆدێلێكی رۆژئاوایی سەما دەكەن. ئەگەر ئێمە لە سەردەمی چاودێرییدا نەژیاینایە، سەردەمی كامیرا و گەیاندن و پاشان بە كاڵاكردن و بە بازاڕكردنی، ئەوا ئەگەری زۆربوو ئەو رووداوە كە تەنها لە ئەو پانتاییەدا بمایەتەوەو تەشەنەی نەكردایە. وەك شوشانە زوبۆف بەووردی لەكتێبی سەرمایەداری چاودیریدا بۆمان باس دەكات، ئێمە لەسەردەمێكدا دەژین كە بەوپەڕی ووردی چاودێری دەكرێین و پاشان ئەو چاودێرییە دەخرێتە خزمەتی بازاڕەوە. 
كاتێك دیمەنەكە تەشەنەی كرد خێرا كۆمەڵگا و بەرەكانی سەنگەریان لە یەكگرت. بۆ ئاسانكاری دوو بەرە ئاماژە پێدەدەین، بەرەی ئیسلامی، كە جیاوازە لە موسوڵمانان، لە گەڵ بەرەی عەلمانی كە ناوێكە بۆ ئاماژەپێدراوێكی لێڵ. ئەم پۆلێنكارییە بە هیچ شیوەیەك لە ئاستی زانستی و كۆمەڵناسیدا تەواونیە بەڵام بۆ مەبەستی ئاسانكاری بەكاری دەبەین. 
ئەم دوو بەرەیە هەریەكە و خیتاب و چەمك و خەم و فیكری خۆی هەیە. بەڵام ئێمە لێرەدا كەمێك ئاڵتۆسێرییانە بیردەكەینەوە، كە دەڵێت لە پشت هەموو ململانێیەكی فیكرییەوە، ململانێیەكی سیاسی بوونی هەیە. بە قسەی ئاڵتۆسێر، ئامانج سیاسەتە نەك فیكر، فیكر خزمەتكار و داردەستی سیاسەتە. لەم روانگەیەوە ئەوەی دەوترێت، ئەوەی دەردەبڕدرێت، ئەوەی مشتومڕی لە سەر دەكرێت، لە ئەنجامدا ئامانجەكەی بەدەستهێنانی دەسەڵاتە بە شێوازە جیاوازەكانی. دەسەڵات وەك كورسی، داهات، پێگە، پۆست، ناوبانگ، نوێنەرایەتیكردن، بوون بە دەمڕاست، قسەكەر و زۆر شێوازی تر.
چەمكی عەلمانی یان بەرەی عەلمانی بەرە لاوازەكەیە. هۆكارەكانی ئەم لاوازییە زۆرن. نەبونی پاشخانی مەعریفی لە نێو جەماوەردا، نەبوونی بیرمەندی تایبەت و قوڵ بە ئەو بوارە، نەبوونی سەرچاوەی بەردەست لەو بوارەدا. لە هەمانكاتدا نامۆبوون و نارونی ئەم چەمك و دونیابینی عەلمانی، نەك لە كوردستان بەڵكو تەنانەت لە ڕۆژئاواش.
ئیسلامییەكان، كە ئیسلامی سیاسیین، ئێستا بووەتە بەشێك لە ڕۆژەڤیان، كە هەر ڕوداوێكی بچكۆلە لە هەركوێیەك ڕوبدات ئەوا بستێكی بە قەرز نادەن و بەو پەڕی توانایانەوە دەیقۆزنەوە. ئەم قۆزتنەوەیە بە هەڵە لە لایەن بەرەی عەلمانییەوە لێكدەدرێتەوە. (دیارە خۆی بە گشتی هەڵەیە بەرەیەك یان كەسێك عەلمانی بێت، بەڵكو دەكرێت كەسێك یان بەرەیەك بڕوای بە عەلمانیەت هەبێت، چونكە لە توانای كەس و بەرەدانیە كە عەلمانی بێت. عەلمانی بوون تەنها لە توانای دەوڵەتدایە).  بەرەی عەلمانی كوردی وەها خۆی پۆلێن دەكات كە پێشكەوتووە، لە پێشەوەیە. ئەم دیدە زۆر ماركسیانەیە و هەتا ئاستێكی زۆریش ڕەگەزپەرستیانەیە. پۆلێنكردنی كۆمەڵگا بۆ پێشكەوتوو و دواكەوتوو،  بەمانای ئەوە دێت كە زەمەن لەسەر هێڵێك دەڕوات لە دواكەوتووییەوە بۆ یوتوپیا، یان ئەوپەڕی باشیی. ئەم تێگەیشتنە بۆ زەمەن قەیراناوییە. دیارە چەمكی عەلمانی خۆی چەمكێكە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بەپۆلێنكاری زەمەنەوە هەیە.  سێكویلاریس یانی زەمەنی دونیایی لە بەرامبەر زەمەنی نادونیایی یان ئەودونیایی یان زەمەنی ناكۆتا. دیارە كاتناسی بوارێكی قسە لە سەر نەكراوە لە دونیای ئێمەدا بە تایبەتی ئێستا كاتی مرۆیی لە ژێر پرسیاری گەورەدایە لە بەرامبەر كاتەكانی تر، وەك كاتی سروشتی یان كاتی قوڵ، بەڵام لەم سەرئێشەیە بە دوورتان دەگرم لێرەدا.
ئەم پۆلێنكارییە ماركسییە بەشێكە لە ئەو پرۆسەی لە مرۆڤخستنە، كە بنەمای كۆمەڵێك زۆر لە جینۆسایدی داڕشتووە لە دونیادا. بەم پێیە قەیرانی عەلمانی كوردی لە سەرەتادا ئەوەیە كە زەمەنی خۆی ناناسێت، لە سەردەمی خۆیدا ناژی، شەڕەكانی شەڕی خۆی نیە. 
ئەوەی لە هەموو تراژیدیترە، ئەوەیە كە عەلمانی كوردی بەرهەمی ئیسلامی سیاسی كوردییە لە ئێستادا. عەلمانی بە دەرپۆقاندنی وەك بەرەیەك و ناونانی وەك بێدین، لە لایەن ئیسلامییەكانەوە، بۆ ئەوەیە ئەو دوژمنە پێویستە بەرهەمبهێنن كە بەشێكی ئێجگار سەرەكییە لە پرۆسەی كۆنترۆڵكردنی گشتدا. بەبێ بونی عەلمانی وەك بەربەری، ناتوانرێت ئەم كارە بكرێت.  لێرەدا دەقە شیعرێكی شاعیری گەورەی یونانی كۆنستەنتین كاڤافی كە ناوی لە چاوەڕوانی بەربەرییەكاندایە، شایانی خوێندنەوەیە. 
ئەوەی جێگای سەرنجە بێتوانایی بەرەی عەلمانییەكانە لە بە ئاگابوون لەئەوەی كە چۆن كۆنسیوم دەكرێن لە لایەن ئیسلامییەكانەوە، چۆن دەكرێن بەئەو بەربەرەییەی كە پێویستە بۆ ئەوەی دەسەڵاتی ئەوان بەرجەستە بێت. عەلمانییەكان نەك هەر بێئاگان، بەڵكو لە باوەشی ئیسلامییەكاندا سەما دەكەن كاتێك بە زمانێكی ناكۆمەڵایەتی و دۆگمایانە دیدی خۆیان دەردەبڕن، كە ئەو جۆرە دەربڕینەیە كە ئیسلامییەكان دەیانەوێت. كاتێك لە فەیسبوك نوسیم لەم سەمایەدا  “عەلمانییەكان” لە باوەشی ئیسلامییەكاندان، بۆ هەندێك مایەی ناڕەزایی بوو. هەستمكرد بڕێكی زۆری مۆرەكردن لە دەربڕینەكە لە ڕەهەندی ماسكیولینیتی دەربڕینەكەوەیە، ئەوەی لە باوەشە، مێینەیە. ئەوەی لە باوەش دەگرێت نێرینیەیە. هێشتا زمانی سیكسی ئێمە زمانی جەنگی پیاوە بە سەر جەستەی مێینەدا، نەك زمانی خۆشەویستی. زمانی خۆشەویستی كوردی، جگە لە ئەوە كە زمانێكی نەخۆشە، بەڵام لە سەروی هەمویەوە زمانێكی نێرینەیە كە پەیوەندی لە گەڵ ئەویتری مێینەدا جۆرێكە لە زاڵبوون، ئازاردان، لاقەكردن. بۆیە عەلمانیش هەر لە هەناو زمانی دینیدایە.  نەك زمانی مرۆیی.
گەمەی ئیسلامییەكان چییە؟ ئەگەر چەند چەمكێك لە خیتابی ئیسلامییەكان هەڵاوێریین، بە ڕوونی چەند مەبەستێكمان بۆ ڕون دەبێتەوە. ئیسلامییەكان باس لە ئادابی گشتی دەكەن، باس لە هەستوسۆزی زۆرینە دەكەن، باس لە پیرۆزییەكانی موسوڵمانان دەكەن. لە ڕێگای ئەم چەمكانەوە، ئیسلامییەكان كە كەمینەیەكی كەمی دونیای ئێمەن، دەیانەوێت ببن بە نوێنەری موسوڵمانان كە زۆرینەی دونیای ئێمەن. دەیانەوێت خۆیان وەك پاریزەری هەست و سۆز و پیرۆزییەكان و ئادابی گشتی لە قەڵەم بدەن. ئەم پێگەیە خواستێكی ئاینی نیە، بە جێگەیاندنی داوایەكی خودانیە، بەڵكو خواستێكی سیاسییە. ئەم خواستە سیاسییە لەوەدا خۆی دەبینێتەوە كە گشتێك هەیە، كە موسوڵمانانن، ئەم گشتە لە بەردەم مەترسیدایە، لە لایەن عەلمانییەكانەوە، كە وەك بەربەرییەكانی ناو كایەی دەسەڵاتەكان دەبینرێن، لەسەردەمی ڕۆمانەوە، هەتا ئەمڕۆ، ئیسلامییەكان دەیانەوێت زۆرینە لەم ئەم گورگانە بپارێزن. دیارە چەمكی بەربەریی و گورگ چەمكی تا سەر ئیسقان فەلسەفین. گورگ ئاماژەیە بۆ بوونی مەترسی و پێویست بوونی شوان بۆ مەڕەكان. ئەوەی میشێل فۆكۆ لە پاستەریزیمدا كاری لە سەر دەكات.
ئیسلامییەكان لەم گەمەیەدا براوەن. چونكە زۆرینە دەترسن. ئەوەی ئەم ترسەی قوڵكردوەتەوە خێزانە. گەر لە دەربڕینی خەڵكی بنوارێت هەمیشە تارمایی خێزان لە دربڕینەكانیاندا ئامادەیە. خێزان چیە و چ جۆرە پانتاییەكە، جێگای مشتومڕی زۆرە لە بواری ئاین و فیكر و فەلسەفە و بوارەكانی تردا. حەزدەكەم لە داهاتوودا قسەیەكی لەسەر بكەم، بە تایبەتی لە چوارچێوەی ئەمڕۆو ئەمریكادا، كە خێزان و چۆنێتی خێزان و پەیوەندی خێزان و دەسەڵات بوەتە كایەیەكی سیاسی زەق. بە كورتی لە كتێبەكەی ئینجلسەوە، خێزانی پیرۆز، چەپ دیدێكی ڕەخنەیی هەیە بۆ خێزان. لە  بەرامبەردا پارێزەرەكان خێزان وەها دەبینن كە پانتاییەكە دەبێت دەوڵەت لێی دووربێت. ئەم دوو بەرەیە لە دونیادا لە كات و زەمەنی جیاوازدا بە جۆری جیاواز بەرجەستەبووە. دونیای ئێمە بە ئاگایی و بێئاگایی لە سەر هەمان ئاواز دەخوێنێت. گەر تەماشای كۆی كارەكانی شێرزاد حەسەن بكەیت هەموو ناڵینە بە دەست باوكێكەوە، كە دیكتاتۆرانە لەسەروی هەرەمی خێزانەوەیە.
ئایا ئەو سەمایە لە سەردەمی كامیرادا بەشێكە لە ئازادی؟ هەتا عەلمانییەكان بیكەن بە پرسی خۆیان. بەڕای من نەخێر. یەكێك لە قەیرانە میتۆدۆلۆجییەكانی عەلمانییەكان ئەوەیە كە ڕووداو و چەمك  لە یەكتر ناكەنەوە. نازانن چۆن لە ڕوداوەوە بڕۆن بۆ تیورە و لە تیورەوە بێنەوە بۆ ڕوداو. هەموو سەمایەك بەشێك نیە لە سەمای ئایدیال، بەڵكو دەكرێت كردارێكی پرۆڤۆكەتیڤ بیت، كردارێكی ورژێنەر، لە پێناوی كارو كاسبیدا. یان لە پێناو تیلەیەكدا لە سەردەمی بازاڕدا. تیلە بوارێكی ترە كە ئێمە بەردەوام پیادەی دەكەین و هەتا ئێستا بۆ چركەیەكیش لە سەری كڕ نەبوویین. تیلە، بە تایبەتی لە فەلسەفەی فەرەنسیدا بوارێكی چڕە. لە سارتەرەوە هەتا لاكان. بەڵام با فەرەنسییەكان لە ئەولاوە بوەستن، چونكە بیری فەرەنسی لە هەرزەیی و هەڵەشەییدا پانتاییەكی زۆری دونیای هەرزەكاری مەعریفی ئێمەی پێكهێناوە. سەما لە سەردەمی بازاڕدا ڕەنگە بۆ تیلەكەیەك بێت لە پەیجێك، یوتوبێك، ئەو تیلەیەش سپۆنسەرەكەی بازاڕبێت. یانی بەرهەمهێنانەوەی لە پانتایی بازاڕدا، بە ئەو فێڵەی كە ئەمە لەش و لارێكی جوانە، ورە ببینە و لە گەڵیشیدا ئەم كاڵایانە ببینە. سەمای سەردەمی بازاڕ، چ بازاڕی كاڵا و سەرمایەداری، چ بازاڕی سیاسەت و دەسەڵات، دەربڕین نیە لە ئازادی. ئازادی چەمكێكی ئێجگار ئاڵۆزە كە بەرجەستەبوونی هەمیشە سنورداربووە لە پێناو ئازادنەبووندا. ئازادی هەمیشە یانی نایەكسانی، بێبەریی بوون. 
هەموو ئەمانە پێمان دەڵێن كە دەبێت ئێمە بە ئەم هەموو ئەكتەرە موزەیەفە فریو نەخۆین. 
ساتی سیاسی ئێمە، ساتی گەیشتی دیموكراسییە بە مانا فراوانەكەی. ئەگەر پرۆسەی بە دیموكراسی بوونی ئێمە، كۆمەڵگا ئێمە پەرتبكات بۆ بەرەی دژ بەیەك، لە فۆرمی شوناسدا خۆیان ڕێكبخەن، ئەوا ئێمە نابین بە خاوەن دیموكراسی. ڕێكخستنی شوناسی یان ناسنامەیی ئەو جۆرە ڕێكخستنەیە كە هاتنە دەرەوە لێی ئەستەمە. جۆرێكە لەتیرەگەرێتی. دیموكراسی بەرجەستە نابێت كاتێك بەرژەوەندی و دیدە جیاوازەكان خۆیان وەك ناسنامە بەرجەستە بكەن و لە ململانێیەكی ئەزەلیدابن لە گەڵ دەرەوەی خۆیان. لێرەدا دانوستان و لەیەكگەیشتن و بەرژەوەندی گشتی و سازش و زۆر خەسڵەتی تر نایەنە بوون كە پێویستن بۆ بەرجەستەبوونی حوكمڕانی.