لە کاتێکدا کە لە سوریا ئامادەکاری بۆ ئەوە دەکرێ کە لە حوزەیرانی داهاتوودا هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەنجام بدرێ، دەوڵەتانی رۆژئاوا بە سارد و سڕییەوە دەڕواننە ئەم هەڵبژاردنە. بەیاننامەی هاوبەشی وەزیرانی دەرەوەی ئەمریکا و بریتانیا و فەرەنسا و ئەڵمانیا و ئیتالیا داوای بایکۆت کردنی ئەم هەڵبژاردنەی کردووە. هەموان دەزانن لە سایەی رژێمێکی وەک ئەوەی سوریا، هەڵبژاردن هیچ بەهایەکی نیە و ئەسەد هەر دەردەچێتەوە.

پاش 10 ساڵ جەنگ و ئاوارەبوونی 7 ملیۆن سوری لە دەرەوە و 5 ملیۆن لەناو وڵات، رۆژئاوا پەی بە مەترسییەکانی بەردەوامبوونی قەیرانی سوریا دەکا، بەڵام کێشەکە لەوەدایە کە رۆژئاوا هێشتا بەرچاو روون نییە و لە ئایندەی سوریا نیگەرانە، سەرباری ئەوەی کارتەکانی بەردەستی رۆژئاوا زۆر لاوازن. رۆژئاوا دەزانێ ئەکتەری سەرەکی لە سوریا، ئەسەد نییە، بەڵکو روسیایە. دەشزانێ ئەسەد بەبێ روسیا، بەرگەی دوو هەفتە ناگرێ، بەڵام لە هەمان کاتدا گرەو لەسەر ئەوە دەکا کە روسیا ناتوانێ بۆ هەتا هەتایە پشتیوانی لە ئەسەد بکا. نێردراوی نێونەتەوەیی بۆ سوریا گید بیدرسۆن بەو جۆرە گوزارشت لەم بۆچونە دەکات کە ئاماژەکان نیشانی دەدەن کە روسیا بە قەد جاران پشتیوانی لە ئەسەد ناکات.

گومانی تێدا نییە کە رژێمی سوریا قەرزارباری روسیایە و ئەگەر روسیا نەبوایە، ئەو رژێمە، لە کاتی هەراکەی بەهاری عەرەبیدا، دوای رووخانی رژێمەکانی تونس و میسر و لیبیا، هەرەسی دەهێنا. روسیا بە خۆڕایی پشتیوانیی لە سوریا نەکردووە و ئامادەش نییە بۆ هیچ دەوڵەتێکی تر دەست لە سوریا هەڵگرێ. قەیرانی سوریا دوو ئامانجی بۆ روسیا بەدیهێناوە. یەکەمیان، دەستڕاگەیشتنە بە ئاوە گەرمەکان، ئەویش بە دانانی بنکەی سەربازی لە سنوری هەردوو پارێزگای لازقیە و تەرتوس. ئەمەش بەم واتایە دێت کە پۆتین ئەو خەونەی روسیای هێناوەتە دی کە روسەکان نە لە سەردەمی تزاریدا توانیویانە بەدی بهێنن نە لە سەردەمی یەکێتیی سۆڤێتدا. بۆیە پاراستنی ئەم دەستکەوتە بۆ روسیا ئامانجێکی ستراتیجییە و شیاوی ساتوسەودا نییە. دووەمیان، روسیا پەی بەوە دەبات کە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ستراتیجی تازەی ئەمریکادا پێگەیەکی بەهێزی نییە و ئەمریکییەکان لە کۆتاییدا هەر دەستبەرداری ناوچەکە دەبن، ئەوروپاش بە تەنها بۆشاییەکەی پێ پڕ ناکرێتەوە. بۆیە، تاکە دەوڵەت کە لێی رادەبینرێ بەشێکی زۆری بۆشاییەکە پڕ بکاتەوە، روسیایە.

دانەرانی ستراتیج لە روسیا پێیان وایە روسیا لە ئەوروپا دەستکراوەترە لە هێنانەدی پەیوەندیی سەقامگیر لەگەڵ یەکە سیاسییەکانی ناوچەکە. لەم سەروبەندەدا وا دەڕوانرێتە سوریا کە شیاوترین وڵاتە بۆ ئەوەی ببێ بە دەروازەی پەلهاویشتنی روسیا لە ناوچەکەدا.

لەم چوارچێوەیەدا ئەستەمە روسیا دەستبەرداری سوریا بێ، بەڵام ئەمە بەم مانایە نییە کە روسیا دەستبەرداری ئەسەد نابێ. لە راستیدا ئەسەد لە کارتێکی سوتاو دەچێ، بەڵام نازانرێ کەی فڕێ دەدرێ.

هێشتا لە مۆسکۆ بەرچاوڕوونیی پێویست سەبارەت بە چەردەیەک پرسی گرنگ نییە، لەوانە چارەنووسی ئەسەد و چارەنووسی حزبی بەعس و رۆڵی ئەو بەشەی ئۆپۆزیسیۆن کە روسیا بە پەسەندکراوی دەزانێ.

ئاشکرایە کە ئەرکی روسیا، لەبەر تێکچڕژانی ئەکتەرە ناوچەیی و نێودەوڵەتییەکان، ئەرکێکی ئاسان نییە. بە دڵنیاییەوە، روسیا بۆ هەتا هەتایە بەرگری لە ئەسەد ناکا، بەڵام تا ئەلتەرناتیڤێکی گونجاو نەدۆزێتەوە، دەستبەرداری ئەسەد نابێ. لە بەرژەوەندیی روسیایە کە ئەو ئەلتەرناتیڤە، لە خودی رژێمی ئەسەددا بێ و چاکتریش وایە کە لە دامەزراوەی سوپاوە بێت.

روس نایانەوێ لە سوریا تێوەبگلێن. چاکترین رێوشوێن بۆ رزگاربوون لە تێوەگلان، ئەوەیە کە سوریایەکی سەقامگیر پێکبێنن. ئەمەش بەم مانایە دێت کە دەبێ رێگە چارەی گونجاو و پەسەندکراو بۆ کێشە زۆر و زەبەندەکانی سوریا بدۆزنەوە، لە سەرووی هەموویانەوە چارەسەرکردنی کێشەی فەرمانڕەوایی کەمینەی عەلەوی و مەسەلەی کورد.

لە بەرژەوەندیی روسیایە کە سوریای داهاتوو، پاش دەستەبەرکردنی ئاشتەوایی ناوخۆیی، لەگەڵ نەیارە هاوسنوورەکانی ئاشت بێتەوەو بە دیاریکراوی، لەگەڵ هەریەک لە تورکیا و ئیسرائیل. ئەگەر روسیا سەرکەوتوو بێ لە دابینکردنی ئاشتی لە نێوان سوریا و تورکیا، ئەنکەرە هیچ بیانوویەکی بۆ هێشتنەوەی هێزەکانی لە باکووری سوریا نامێنێ، بە تایبەتی ئەگەر ئەسەد لە فەرمانڕەواییدا نەبێ کە ئەویش بەرگی بەزیو لە ئەردۆغان دادەماڵێ و هیچ بیانوویەکی بۆ هێشتنەوەی هێزەکانی لە سوریا بۆ ناهێڵێتەوە.

سەبارەت بە ئاشتیش لەگەڵ ئیسرائیل، سوریای پاش جەنگی ماڵوێرانکەری 10 ساڵە، ناتوانێ بەردەوام بێ لەسەر سیاسەتە رادیکالییەکانی لەمەوبەری، بە تایبەتی کە سوریا لە ئاشتییەکەدا بەرزاییەکانی جۆلان وەردەگرێتەوە و لەم نێوانەشدا روسیا گەرەنتی ئاشتییەکی سەقامگیر لە نێوان سوریا و ئیسرائیلدا دەکا.

هەرچەند رۆژئاوا بەم سیناریۆیە ئاسودە نییە، بەڵام لەوەتەی سوریا لە نیوەی یەکەمی دەیەی چلەکانی سەدەی بیستەم لە فەڕەنسا جیابۆتەوە، رۆژئاوا هیچ بەرژەوەندییەکی گەورەی لە سوریا نەبووە ئەمەش بەم واتایە دێ کە فەرەنسا و ئەمریکا هیچ بەرژەوەندییەکی گرنگ لە سوریا لە دەست نادەن، بەڵكو بە پێچەوانەوە، ئاشتی لەگەڵ ئیسرائیل یەکێ لە ئامانجەکانی رۆژئاوا دێنێتە دی، جگە لەوەی کە روسیا دەتوانێ جڵەوی سوریا لە لوبنان بگرێ کە ئەمەش یەکێ لە داواکانی فەرەنسا دەبێ. لە هەمووشی گرنگتر ئەوەیە کە قەیرانی سوریا دەریخستووە کە سەقامگیری لە ناوچەکەدا بەبێ سەقامگیری سوریا نایەتە دی. ئەمەش خۆی لە خۆیدا هاندەرێکە بۆ هەموو ئەکتەرە کاریگەرەکان بۆ پشتیوانیکردنی سەقامگیری لە سوریا.