فەرید ئەسەسەرد

كوردستانی پاش ریفراندۆم ‌

  2017-10-02 13:56      595 جار بینراوە        کۆمێنت

لە كوردستان پێشبینیی نەدەكرا توركیا ئەو هەڵوێستە توندەی بەرامبەر بە ریفراندۆمەكەی كوردستان هەبێ، بە ڕادەیەك كە ئەو تیۆرییە لەناو دەستەبژێری حوكمڕانی هەرێم باو بوو كە توركیا بەرژەوەندییەكی ئابووریی زۆری لە هەرێمدا هەیە‌و بەهیچ شێوەیەك بەهۆی ریفراندۆمەوە بە فیڕۆی نادا، بەتایبەتی بەرژەوەندییەكانی لە بواری وزەدا. هەڵوێستی توندی توركیا ئەم تیۆرییەی هەڵتەكاند‌و دەری خست كە لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا ئابووری تاكە هاندەر نییە، بەڵكو فاكتەری دیكەش هەیە كە كاریگەرییان لە كاریگەریی فاكتەری ئابووری كەمتر نییە. نكوڵی لە رۆڵی ئابووری وەك دروستكەری بڕیار ناكرێ، بەڵام مەرج نییە ئابووری لەهەموو دۆخەكاندا لە پێشی پێشەوە بێ. لە هەلومەرجی تایبەتدا ئاسایشی ستراتیجی نەك ئابووری لە پێشی پێشەوەیە‌و فاكتەری سەرەكیشە لە دروستكردنی بڕیاردا. هەڵوێستی توندی توركیا، كە لە هەندێ رووەوە لە هەڵوێستی ئێران توندتر‌و كاریگەرترە، رەنگدانەوەی پێداویستییەكانی ئاسایشی ستراتیجییە. جیاوازیی نێوان پێداویستییە ئابوورییەكان‌و پێداویستییەكانی ئاسایشی ستراتیجی لەوە دایە كە ئابووری قەرەبوو دەكرێتەوە، لە كاتێكدا زۆر ئەستەمە ئاسایشی ستراتیجی قەرەبوو بكرێتەوە.

لەڕاستیدا توركیا رۆڵێكی گەورەی لە تەنگهەڵچنین بە ریفراندۆمەكەی كوردستاندا هەیە. ئەگەر تەنها ئێران پشتگیریی بەغدای بكردایە، دەرفەتێكی زۆر بۆ تێپەڕاندنی قەیرانەكە هەبوو، بەڵام كاتێك توركیاش دەچێتە پاڵ بەغدا، دەرفەتی تێپەڕاندنی قەیرانەكە زۆر تەنگەبەر دەبێ.

بەدڵنیاییەوە توركیا ئومێدەوارە بتوانێ بەرژەوەندییەكانی لەگەڵ هەرێم بپارێزێ، بەڵام بەقەد ئەوەی كە توركیا دەیەوێ بەرژەوەندییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان‌و لەناو هەرێمی كوردستان بپارێزێ، بەقەد ئەوەش نایەوێ دەوڵەتێكی سەربەخۆ لە هەرێمی كوردستان ببینێ، چونكە ئاسایشی ستراتیجیی توركیا لەگەڵ كوردستانێكی سەربەخۆ وێك نایەتەوە.

توركیا جیا لەهەر چوار دەوڵەتەكەی كە كوردیان تێدا دەژی، لە هەموویان زیاتر لەگەڵ تێكەڵ بە مەسەلەی كورد بووە، هەم لە باكووردا هەم لە باشووردا‌و هەم لە رۆژئاوا. ترسی لە ئەگەر پەیدابونی كوردستانێكی ئۆتۆنۆم یان فیدرال یان سەربەخۆ لە رۆژئاوا، ئەوەندەی تر تۆقاندویەتی‌و هانی داوە زۆرتر مشوری ئاسایشی ستراتیجیی خۆی بخوا كە پێی وایە كورد لە سێ لاوە هەڕەشەی لەسەر دروست كردووە.
هەڵەی سەركردایەتیی كورد لەوە دایە كە وا تێدەگا، دروستكردنی بەرژەوەندی ئابووری (بەتایبەتی لە بواری وزەدا) بۆ وڵاتان، بەسە بۆ هاندانی ئەو وڵاتانە بۆ گۆڕینی میتۆدی بیركردنەوەی ستراتیجییان. هەر ئەم سەركردایەتییەشە كە خەریكە هەڵەیەكی تر دەكا، ئەویش دروست كردنی بەرژەوەندیی ستراتیجییە لە بواری گازی سروشتیدا بۆ روسیا.

 بە ئاشكرا باس كردنی هەوڵدان بۆ دزۆرینەوەی رێڕەوێك بۆ گازی سروشتیی كوردستان كە بەناو خاكی توركیادا تێنەپەڕێ، خۆی لەخۆیدا پەیامێكە بۆ توركیا. ئەگەری هەڵبژاردنی سوریا وەك ڕێڕەو لە ئایندەدا، بەم مانایە دێت كە هەرێم سەنگەری خۆی دەگۆڕێ‌و لە ئەكتەرێكی دۆستی رۆژئاواوە دەبێتە ئەكتەرێكی دۆستی روسیا، كە ئەمەش خۆی لە خۆیدا چەردەیەك كێشەی دیكەی بۆ هەرێم دروست دەكا. بە زۆر بردنی هەرێم بۆ ناو ململانێ نێودەوڵەتییەكان داناییەكی زۆری تێدا نیە چونكە هەرێم تێوەدەگلێنێ‌و ئەگەری زۆرتر ئەوەیە كە زیانیشی پێ بگەیەنێ.

لەناوەندە سیاسییەكانی ناوچەكە‌و نێودەوڵەتاندا خەریكە ئەو بیرۆكەیە سەر دەردێنێ كە هەرێمی كوردستان پێویستی بە دەستەبژێرێكی حوكمڕانی وایە كە میانڕەوتر بێ‌و باشتر بتوانێ خۆی لەگەڵ پێداویستییەكانی سەقامگیریدا بگونجێنێ‌و تەباتر لەگەڵ تێڕوانینی ئاشتییانە‌و خواستی دراوسێكانیدا هەڵسوكەوت بكات. 

ئەمەش بەم مانایە دێت كە هەرێم پێویستی بە گۆڕانێكی بنیاتنەرە، هەروەك پێویستی بە پەیوەندییەكی سەقامگیرتر‌و تەباترە لەگەڵ بەغدا‌و دراوسێكاندا.

وتاری زیاتر








یاریكردن بەكارتی حزبی بەعس‬ فەرید ئەسەسەرد
2021-02-22 19:15      224 جار بینراوە



عەللاوی و كابینەكەی‬ فەرید ئەسەسەرد
2020-02-17 17:54      437 جار بینراوە







كوردو په‌یمانی ناتۆ‬ فەرید ئەسەسەرد
2019-11-11 18:05      464 جار بینراوە







ئیسرائیل بەرەو پاشاگەردانی ‬ فەرید ئەسەسەرد
2019-09-23 16:50      422 جار بینراوە



نەوت و قەرزەكان‬ فەرید ئەسەسەرد
2019-07-29 16:07      355 جار بینراوە



نوێترین هەواڵەکان

بیروڕا

سۆشیال میدیا

گەلەری

کەشو هەوا

زۆرترین سەردانکراو