ماوەیەکە ئەم پرسیارەی سەرەوە ماندووی کردووم، وەڵامەکەیشی دڵەڕاوکێ و خەمۆکیم لای دروست دەکات، بەتایبەتی کاتێک دەبینین رۆژانە هەرێم بەدەست کێشەوە دەناڵێنێت، قەیرانی متمانەی نێوان هاوڵاتیان و حکومەت، کێشەی نیشتەجێبوون، بێکاری، ئاو، کارەبا، خوێندن، تەندروستی، سوتەمەنی، پەککەوتنی جێبەجێکردنی پرۆژەکان، بەڵێنە زۆرو زەوەندە جێبەجێنەکراوەکانی حکومەت، چەندینی تریش بەڕێوەن.
کاتێک ئەو کێشانە دەبینین، دەبێ بیرمان بۆ ئەوە بچێت، کە بەرپرسێک، وەک پێویست بەئەرکەکانی خۆی هەڵنەستاوە، کێشە بچوکەکانی لەکاتی خۆیدا چارەسەرنەکردووە، ئێستا گەورەو ئاڵۆزبوونە.
وەڵامدانەوەی ئەو پرسیارەی سەروە زۆر گەورەترە لەوەی لەگۆشەیەکی هەفتانەدا کورت بکرێتەوە، رەنگە پێویستمان بەبیروبۆچوونی چەندین کەس و لایەنەکان بێت، تاوەکو هۆکارەکانی ئەو کێشەو ئاڵۆزییانەی رووبەڕووی هەرێم بوونەتەوەو دەبنەوە شرۆڤەبکات، ئایا ئەمە پەیوەستە بەسەنتڕاڵی دەسەڵات، یان گەندەڵی یان بیرۆکراتیەتی ئیدارییەوە؟ ئایا هۆکارەکەی سیاسییە، ئابوورییە یان کلتورییە؟ یان عەقڵیەتی کوردییە کەزیاتر بەلای تەسویف و دواخستن و بێ پلانی و دوورخستنەوەی مەترسییەکان دایدەشکێنێت؟
بەبۆچوونی ساکاری ئێمە، کێشەکانی هەرێم بۆ دوو هۆکاری پێکەوە گرێدراو دەگەڕێتەوە:
یەکەم: سیاسیی ئیدارییە، دامەزراندن لای ئێمە لەسەر بنەمای مەحسوبیەتە نەک لێهاتووی و کارامەیی، بەمەش خاوەن پۆست توانای ئیداریی لاوازە، لاوازە لەبەجێهێنانی وەزیفەکانی ئیدارە (پلان، رێکخستن، ئاراستەکردن، چاودێری)، ناتوانێ کێشەکان چارەسەربکات و لەکاتی خۆیدا بڕیار دەربکات، هەموو ئەو شکستانەی، کەڵەکەبوونی کێشەکان و ئاڵۆزبونیانی لێدەکەوێتەوە، لەکاتێکدا بەرپرسە سیاسی و ئیدارییەکانی خۆرئاوا لەگەڵ دروستبوونی کێشەکاندا رێگەچارەسەری بۆ دەدۆزنەوە، ئەوانەی لای ئێمەش هەموو کاتەکانی بۆ کوژاندنەوەی ئاگرە سیاسی و ئیدارییەکان تەرخان دەکەن.
دووەم: کلتورییە، کلتوری ئێمە تاکی وا راهێناوە بۆ ئیمڕۆی بژێ، ئایندەی وڵاتەکەی نەبینێت، ئەگەڕێمەوە بۆ هۆکاری یەکەم، خەڵکی ئێمە لەسەر بەرەکەت دەژی نەک پلان، بۆیە دەبینین لەژێر کاریگەریی گۆڕانکارییەکاندایە نەک دەستپێشخەری گۆڕانکاری بێت، لەڕووداوەکاندا کارەکتەر نیە بەڵکو کارپێکراوە، ئێمە حەزمان لەخۆ ئامادەکردن و سازدان نیە، هەموو کارەکانمان لەدوا ساتدا یان دوای ئەوەی کار لەکار دەترازێ ئەنجام دەدەین، هەرچەندە کاتی زۆریشمان لەبەردەستدا بووە.
تێبینی ئەوە دەکرێت، کە لەهەردوو هۆکارەکەدا، خاڵی هاوبەش هەیە، ئەویش نەبوونی پلانە، نەلای بەرپرس هەیەو نەلای هاوڵاتی هەیە، بەردەوام ئێستا بەسەرماندا زاڵەو بیر لەئایندە ناکەینەوە.
بەڵام دەبێ دەرک بەوە بکەین کە هەموو ئەوانە لە ژینگەوە وەرمان گرتووەو ویراسی نیە، بەبەڵگەی ئەوەی ئەو کوردانەی لەدەرەوەی ئەم هەرێمەن چەندین داهێنانیان ئەنجامداوە. لەبەر ئەوە دەتوانین گۆڕانکاریی بکەین و رەوشی ئیداریی و سیاسیمان بگۆڕین، یەکەم ئەگەر هاتوو کەسی گونجاو لەشوێنی گونجاو دابنێین، پۆستەکان لەسەر بنەمای لێهاتووی و کارامەیی پڕبکەینەوە، دووەم، ئەگەر هاتوو پەیڕەوی ئەم سامپڵەی خوارەوە بکەین بۆ سنوردارکردنی کێشەکانمان:
یەک: چارەسەرکردن و بڕیاردان لەکاتی خۆیدا، دەکرێ لەڕێی راهێنانەوە کارامەیی ئاستی ئەدائی ئیداری بەرزبکرێتەوە. دەبێتە یارمەتیدەر بۆ چارەسەرکردنی کێشەکان و بڕیاردانی دروست و لەکاتی خۆیدا، ئەوەش زامنی دەرئەنجامی باشی لێوەدەکرێت.
دوو: تواناسازیی ئیداری، ئەویش دەخوازێ بەرپرسەکان ئەدائی ئیداری بەوەزیفەکانیشیەوە بەباشی بزانێت، بەتایبەتیش پلان و رێکخستن.
سێ: پەیوەندیی کارا، بەرپرس بتوانی لەمەبەستی ئەوانیتر تێبگات (هاوڵاتی، ئیدارە، دامەزراوەکان)، مەبەستەکانی خۆیش لەمیانی قسەکردن، نوسین و گوێگرتن بۆیان روونبکاتەوە، بەجۆرێک کە گرژیی پەیوەندییەکان کەمبکاتەوە.
چوار: شرۆڤەو ئیدارەدانی مەترسییەکان، ئەمەش دەخوازێ بەرپرسان ئەم هەنگاوانە بنێن، گەمارۆی هەڕەشەکان بدەن، قەبارەی مەترسییەکانی ئەو هەڕەشانە مەزندەبکەن، ئیدارەی مەترسییەکان بدەن، بەشێوەیەکی دەوری ئەو مەترسییانە شرۆڤە بکەن.
دامەزراوەکان دەتوانن لەچەندین لایەنەوە بەدواداچوون بۆ هەریەک لەوەی دەبێتە هەڕەشە چ لەناو یان لەدەرەوەی دامەزراوەکەوە بێت، بکەن، کە ئەگەری مەترسییان لێ دەکرێت، وەک هەڕەشەی سیاسی، مرۆیی، دارایی، تەشغیلی، ئیجرائی، تەکنیکی، سروشتی، هەروەها ئەو هەڕەشانەی پەیوەندییان بەناوبانگی دامەزراوە، یان پەیوەندییان بەئیدارەی پرۆژەکانیان یان بەکێبڕکێکارەکانیانەوە هەیە.
جێی ئاماژەپێکردنە، کاتێک هەڕەشە ناوخۆیی و دەرەکییەکانی دامەزراوە گەمارۆ دەدرێن، دوای ئەویش قەبارەی ئەو مەترسیانەی دەرئەنجامی ئەو هەڕەشانە دێنە ئاراوە مەزندە دەکرێن، پاشان هەنگاوەکانی رووبەڕووبوونەوەی ئەو هەڕەشانە بەهەنگاوێکی پێشوەختە لەمیانی پلانێکی کتوپڕدا دەستپێ دەکات، ئەویش لەڕێی گۆڕینی سستم و ئیجرائات یان دووبارە دابەشکردنەوەی دەرامەتەکانی (مرۆیی، دارایی، مادی) ناو دامەزراوەکان.
کەواتە، ئەو دامەزراوانەی لەئیدارەو پەیوەندییکردنی کاراو شرۆڤەکردنی مەترسییەکاندا سەرکەوتوون، زۆربەی کات میتۆدێکی ئیداری پشت ئەستوور بەدەستپێشخەری و هەنگاوی پێشوەختە پەیرەودەکات، ئەمەش لەخۆیدا زامنی دەرنەچوونی کێشەکان لەسنوری خۆی دەکات و دەبنەرێگر لەبەردەم گەورەو ئاڵۆزبوونیدا.
دوا پرسیار، ئایا حکومەت، یان هاوڵاتی، دەتوانن ئاگری ئەو کێشە روو لەزیادبوون و ئاڵۆزبونانە خامۆش بکەن، بێگومان ئەوە پێویستی بەهەماهەنگی هەمووان هەیە، ئەگەر هاتوو حکومەت گوێ لەوانەی دەرەوەی بازنەکانی خۆیان بگرێت.