فەیسەڵ عەلی

چیرۆکی یەکەمین پرۆسەی گواستنەوەی خوێن

  2020-10-30 11:38      257 جار بینراوە        کۆمێنت

یەکەمین چیرۆکی گواستنەوەی سەرکەوتووی خوێن بۆ مرۆڤ بۆ یۆلیۆی ١٦٦٨ دەگەڕێتەوە، کاتێک پزیشکێکی فەرەنسی بەناوی جان پاتیست دینیس هەستا بە گواستنەوەی خوێنی بەرخ بۆ مرۆڤ و پرۆسەکەش سەرکەوتوو بوو. ئەمە چیرۆکێکی راستەقینەیە و لە کتێبە زانستییەکاندا تۆمار کراوە.

بیرۆکەی گواستنەوەی خوێن بۆ ناوەڕاستی سەدەی حەڤدەیەم دەگەڕێتەوە کاتێک پزیشکێکی ئینگلیزی بە ناوی ریجارد لوار لە ساڵی ١٦٦٥، توانی خوێن لە نێوان دوو ئاژەڵ بگوێزێتەوە، ئەو پرۆسەیەک لە نێوان دوو سەگ بە سەرکەوتووی ئەنجام درا، ئەو پرۆسەیە هەر لە نێوان ئاژەڵان ئەنجام دەدرا، تاوەکو مانگی یۆنیۆی ساڵی ١٦٦٧، کە جیهان بۆ یەکەمین جار، یەکەمین پرۆسەی گواستنەوەی خوێنی بۆ مرۆڤ بە سەرکەوتووی لەسەر دەستی پاتیست دینیس ئەنجام درا، بە گواستنەوەی بڕێکی کەمی خوێنی بەرخ بۆ مرۆڤ بوو، ئەو خوێنە درا بە گەنجێکی نەخۆش زەرد هەڵگەڕاو. بەم پرۆسەیە جیهان یەکەم دەستکەوتی لە بواری گواستنەوەی خوێن تۆمار کرد، دوای ئەو پرۆسەیە پاتیست ناوبانگی دەرکرد، ئەمەش بووە هاندەری تاوەکو جارێکی تریش دووبارەی بکاتەوە و سەرکەوتن بەدەست بهێنێت.

بەڵام ئەو سەرکەوتنەی زۆر درێژەی نەکێشا، چونکە لە سێیەم جاریدا دوای ماوەیەکی کورت نەخۆشەکە گیانی لە دەستدا. بەڵام پاتیست بێ هیوا نەبوو، بۆ جاری چوارەمیش دووبارەی کردەوە، بەڵام ئەمجارەیان نەخۆشەکە لە ماوەی گواستنەوەی خوێنەکەدا گیانی لە دەستدا. خێرا خێزانی نەخۆشەکە شکاتی لەو پزیشکە کرد بەوەی بە ئەنقەست مێردەکەی کوشتووە، دادگا پشتیوانی لە داواکە کرد و پرۆسەی گواستنەوەی خوێنی راگرت، هەروەها ئەو پرۆسەیە لە بریتانیاش راگیرا. سەدەی حەڤدەیەم دوای ئەو راگرتنە بەبێ هیچ تاقیکردنەوەیەکی تر تێپەڕی و بۆ سەدەی هەژدەیەمیش درێژەی کێشا، بەڵام لە ناوەڕاستی سەدەی نۆزدەیەم، کۆمەڵێک زانای گەورە لە بواری زیندەوەرزانی بەدیار کەوتن و توێژینەوەی زۆر گرنگیان پێشکەش بە مرۆڤایەتی کرد.

لە نێوان ساڵی ١٩٠٠ و ١٩٠١، مرۆڤایەتی جارێکیتر یەکەم پرۆسەی گواستنەوەی خوێنی لە نێوان مرۆڤدا بەخۆیەوە بینییەوە، ئەو توێژینەوانەی پزیشکی نەمساوی کارل لاندشتاینەر پێشکەشی کردن رۆڵێکی گەورەی لەو سەرکەوتنەدا گیڕا، کە تێیدا ئەوەی کە ئێستا بە گروپی خوێن ناسراوە دۆزییەوە، لە توێژینەوەکانیدا دووپاتی کردەوە کە تێکەڵبوونی نێوان دوو گروپی خوێنی لەگەڵ یەک نەگونجاو دەشی مردنی لێبکەوێتەوە وەک ئەوەی لە سێیەم و چوارەمین پرۆسەی گواستنەوەی خوێنی بەرخ بۆ مرۆڤ روویدا.

خوێن لە خۆیدا، بە زۆر لەو ئەفسانە مرۆییانەی لای گەلە جیاوازەکانە پەیوەستە، بە درێژایی مێژوو و جۆرێک لە پیرۆزی وەرگرت، لەرێی خوێنڕشتن وەک قوربانی بۆ خواوەندەکان تاوەکو لە خراپە بەدووریان خات و خێریان بۆ بهێنێت، پێشکەش دەکران. ئەو پرۆسەی گواستنی خوێنەی پاتیست پێی هەڵسا، لە لایەنی میسۆلۆجیاوە دوور نەبوو، بەتایبەتی دوای ئەو شکاتەی لێیکرا و ئەو دادگاییە بەناوبانگەی لەگەڵیدا کرا، هێندەی دادگاییەکی فەلسەفیانە بوو هێندە دادگایەکی کەتنکارانە نەبوو.


وتاری زیاتر





كاروانی مەعریفە و گەشەپێدان‬ فەیسەڵ عەلی
2021-10-23 16:55      115 جار بینراوە


سامانی ئاو ژیان و ململانێیە‬ فەیسەڵ عەلی
2021-10-09 18:46      226 جار بینراوە




پەیوەندیی نێوان ئابووری و ژینگە‬ فەیسەڵ عەلی
2021-09-04 15:06      252 جار بینراوە



مێژووی نووسین و ئاسۆی ئایـندەی‬ فەیسەڵ عەلی
2021-08-26 11:00      529 جار بینراوە

فاشیزمی راستەقینە‬ فەیسەڵ عەلی
2021-08-22 16:25      305 جار بینراوە



پرسیاری ساڵی پار‬ فەیسەڵ عەلی
2021-08-07 17:28      143 جار بینراوە


سەنتەری لێكۆڵینەوەی ئابووری‬ فەیسەڵ عەلی
2021-07-31 14:33      216 جار بینراوە

خراپ بەکارهێنانی تەكنەلۆجیا‬ فەیسەڵ عەلی
2021-07-23 15:31      276 جار بینراوە


دیپلۆماسییەتی سایبرانی‬ فەیسەڵ عەلی
2021-07-03 20:01      706 جار بینراوە


زمان دەروازەی مێشکە‬ فەیسەڵ عەلی
2021-06-14 16:34      183 جار بینراوە



دیوەكەی تری دراوی گریمانەیی‬ فەیسەڵ عەلی
2021-06-02 16:19      165 جار بینراوە

وێنە کۆنەکان‬ فەیسەڵ عەلی
2021-05-31 23:40      182 جار بینراوە

خوێندن و بازاڕی كار ‬ فەیسەڵ عەلی
2021-05-29 21:30      242 جار بینراوە

نوێترین هەواڵەکان

بیروڕا

سۆشیال میدیا

گەلەری

کەشو هەوا

زۆرترین سەردانکراو